Pojemność espresso to zaledwie 30 ml intensywnego, aromatycznego naparu, ale jego przygotowanie i smak to sztuka, którą można odkrywać wiele razy. Espresso to nie tylko kawa – to podstawa większości klasycznych kawowych napojów, jak cappuccino, latte czy macchiato, a jego smak, gdy jest dobrze przygotowane, może być prawdziwą ucztą dla podniebienia.

Jak powstaje espresso?

Parzenie espresso to proces wymagający precyzji, odpowiedniego sprzętu oraz wysokiej jakości ziaren. Przygotowanie tego napoju można opisać w kilku kluczowych krokach, które razem tworzą podstawę espresso – intensywnego, kremowego naparu.

Metoda parzenia espresso w ekspresie ciśnieniowym

1. Wybór i mielenie ziaren – Do espresso najlepiej nadaje się mieszanka ziaren arabiki i robusty, choć preferencje zależą od gustu. Ziarna powinny być świeżo mielone, gdyż kawa traci swoje aromaty już kilka minut po zmieleniu. Espresso wymaga bardzo drobnego mielenia, przypominającego konsystencję drobnego piasku. Zbyt grubo zmielona kawa sprawi, że napar będzie wodnisty, a zbyt drobna – gorzki i przeekstrahowany.
2. Dozowanie – Ile gram kawy na espresso? Na jedną porcję używa się około 7-9 gramów kawy. W przypadku podwójnego espresso potrzebujemy 14-18 gramów kawy. Ważne jest precyzyjne dozowanie, ponieważ nadmiar lub niedobór kawy wpłynie na smak naparu.
3. Ubicie kawy w portafiltrze – Zmieloną kawę wsypuje się do portafiltra (sitka ekspresu) i ubija za pomocą tampera. Właściwe ubicie jest kluczowe – powinno być mocne, aby stworzyć równą powierzchnię, ale niezbyt intensywne, by nie utrudnić przepływu wody. Ubitą kawę nazywamy puckiem (od angielskiego słowa „puck”).
4. Ekstrakcja pod ciśnieniem – Portafilter z kawą umieszcza się w grupie ekspresu ciśnieniowego. Woda o temperaturze 88-92°C jest przepuszczana przez zmieloną kawę pod ciśnieniem około 9 barów. Czas ekstrakcji wynosi zwykle 25-30 sekund. W tym czasie kawa przekształca się w gęsty, aromatyczny napar. Ile ml ma espresso? Jedna porcja ma około 30 ml, i jest zakończona warstwą crema.
5. Crema – Powstała na powierzchni crema to znak dobrze przygotowanego espresso. Powinna mieć kolor od jasnobrązowego po miodowy i być gęsta, co oznacza, że napój zawiera odpowiednie olejki oraz gaz, który wpływa na gładkość espresso.

Istnieje wiele alternatywnych metod parzenia kawy, dzięki którym również można cieszyć się idealnym smakiem naparu.

Espresso – mały napój, wielki smak

Espresso słynie z intensywnego smaku, ponieważ zaledwie kilkadziesiąt sekund ekstrakcji wydobywa z kawy esencję: mocne aromaty i skoncentrowaną słodycz, kwaśność lub gorycz. Na przykład, nuty czekoladowe, orzechowe lub owocowe, które w espresso wyczuwamy, mogą być ledwie zauważalne w innych metodach parzenia.

Każdy łyk espresso to niepowtarzalne doświadczenie, ponieważ profil smakowy zależy od wielu zmiennych: pochodzenia kawy, metody jej obróbki i palenia kawy oraz sposobu parzenia. Włoscy bariści mawiają, że espresso powinno smakować „jak aksamit i jedwab” – intensywnie, ale gładko.

Jedna porcja espresso (ok. 30 ml) zawiera średnio 63 mg kofeiny. Mimo że espresso ma intensywniejszy smak i wyższą koncentrację kofeiny na mililitr niż inne metody parzenia, jego mniejsza objętość sprawia, że zawiera mniej kofeiny niż filiżanka kawy przelewowej (która może mieć nawet 95-200 mg kofeiny w 240 ml naparu).

W przypadku doppio, czyli podwójnego espresso (60 ml), ilość kofeiny wynosi już około 120-130 mg.

Rodzaje espresso

Oto najpopularniejsze rodzaje espresso:

1. Klasyczne espresso – To około 30 ml intensywnego naparu, w którym połączone są równoważne nuty słodyczy, kwasowości i goryczy. To standardowy „shot” espresso, który stanowi bazę dla wielu innych napojów kawowych.
2. Ristretto – Ekstra krótkie espresso, przygotowywane z tej samej ilości kawy co klasyczne espresso, ale z mniejszą ilością wody (15-20 ml). Jest bardziej intensywne i słodsze w smaku, ponieważ zawiera tylko pierwsze, najbogatsze aromaty z kawy.
3. Doppio – Podwójne espresso, przygotowywane z podwójnej ilości kawy (14-18 g) i podwójnej ilości wody, co daje 60 ml naparu. Doppio jest mocniejsze i bardziej aromatyczne, stanowi podstawę dla wielu większych napojów kawowych.
4. Lungo – Dłuższe espresso, które zawiera więcej wody (50-60 ml), co sprawia, że jest łagodniejsze i mniej intensywne. Proces parzenia trwa dłużej, przez co kawa ma wyczuwalniejszą gorycz, ale jest mniej skoncentrowana.
5. Americano – Espresso rozcieńczone gorącą wodą, co daje napar o większej objętości i łagodniejszym smaku, przypominający klasyczną „czarną kawę”, ale z wyrazistym aromatem espresso.
6. Espresso Macchiato – Espresso z odrobiną mlecznej pianki na wierzchu. „Macchiato” oznacza „splamione” lub „oznakowane” i odnosi się do delikatnego złagodzenia smaku przez dodatek mleka.
7. Café Cortado – Espresso z dodatkiem małej ilości ciepłego mleka, które delikatnie równoważy kwasowość i intensywność kawy. Popularne głównie w Hiszpanii i krajach Ameryki Łacińskiej.
8. Espresso Romano – Espresso podawane z plasterkiem cytryny lub skórką cytrynową, która ma za zadanie wzmocnić aromat kawy i dodać odświeżającej, cytrusowej nuty.

Jak degustować espresso?

Spróbujmy poczuć każdą nutę. Degustację espresso najlepiej zacząć od wąchania aromatu tuż po zaparzeniu. Pierwszy łyk powinien być mały, aby zrozumieć pełen profil smakowy i poznać wszystkie nuty, które zmieniają się z czasem. Można również zaobserwować, jak crema wpływa na teksturę i gładkość napoju. Dobrze przygotowane espresso powinno pozostawiać przyjemny posmak, który utrzymuje się długo po wypiciu.

Espresso serwuje się w małych, porcelanowych filiżankach o pojemności 30-50 ml, które mają grube ścianki, by dłużej utrzymać ciepło napoju. Tradycyjnie filiżanki są podgrzewane przed nalaniem espresso, aby zachować optymalną temperaturę naparu i zapobiec jego szybkiemu wystygnięciu.

Do espresso często serwuje się małą szklankę wody, którą można wypić przed pierwszym łykiem, aby oczyścić kubki smakowe i lepiej poczuć bogaty, intensywny smak kawy.

Jak rozpoznać dobre espresso

Dobre espresso można rozpoznać po kilku charakterystycznych cechach, które świadczą o jego jakości. Przede wszystkim zwróć uwagę na cremę – powinna być gęsta, aksamitna i mieć złocistobrązowy kolor, z lekkimi, ciemniejszymi smugami. Brak cremy lub jej cienka warstwa mogą oznaczać nieprawidłową ekstrakcję lub kiepską jakość ziaren.

Kolejnym wyznacznikiem jest zapach – dobre espresso wydziela intensywny aromat z nutami czekolady, orzechów, karmelu lub owoców, zależnie od pochodzenia ziaren. Smak powinien być zbalansowany: wyraźnie wyczuwalna słodycz, delikatna kwasowość oraz subtelna goryczka, które tworzą harmonijną całość.

Dobrze przygotowane espresso ma także pełną, gęstą konsystencję, która pozostawia przyjemny, długi posmak na podniebieniu. Jeśli espresso jest zbyt kwaśne, gorzkie lub wodniste, prawdopodobnie coś poszło nie tak w procesie parzenia – może to być wynik złego mielenia, niewłaściwej temperatury lub użycia ziaren niskiej jakości.